Samenwerken met zzp’ers? Ondernemerschap als criterium

Wat zijn prejudiciële vragen? 

Prejudiciële vragen zijn vragen die een rechtbank of gerechtshof stelt aan de Hoge Raad over de uitleg van een rechtsregel, zodat de zaak vervolgens op de juiste manier kan worden beslist. In dit geval gingen de vragen over hoe het externe ondernemerschap van Uber-chauffeurs meegewogen moet worden bij de beoordeling.

Het Deliveroo-arrest

In het Deliveroo-arrest stelde de Hoge Raad negen gezichtspunten vast voor het beoordelen van een arbeidsrelatie, waarbij een holistische benadering vereist is. Dit laatste betekent dat alle relevante omstandigheden, en niet alleen één of enkele aspecten, moeten worden meegenomen bij de kwalificatie van een arbeidsrelatie.

De centrale vraag in de Uber-zaak is of haar chauffeurs werken als zelfstandig ondernemer of kwalificeren als werknemer van Uber. Een belangrijk punt is het externe ondernemerschap, oftewel hoe een zelfstandige zich buiten de werkrelatie gedraagt. Dit wordt bijvoorbeeld bepaald door het aantal opdrachtgevers, de duur van opdrachten, het opbouwen van een reputatie en hoe iemand zichzelf fiscaal en administratief opstelt, zoals inschrijving bij de Kamer van Koophandel, btw-afdracht en het zelf bepalen van het tarief.

Het kan voorkomen dat twee chauffeurs die hetzelfde werk voor Uber doen, toch anders kwalificeren: de één als zelfstandig ondernemer en de ander als werknemer. Dit hangt onder andere af van hoe ze zich extern presenteren als ondernemer. Omdat er geen duidelijke rechtspraak was over hoe belangrijk extern ondernemerschap is in de beoordeling van een arbeidsrelatie, stelde het gerechtshof prejudiciële vragen aan de Hoge Raad om helderheid te krijgen over de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie.

Oordeel Hoge Raad

De uitspraak bevestigt de eerdere lijn van de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest dat de beoordeling van een arbeidsovereenkomst afhangt van alle omstandigheden van het geval in onderling verband bezien. Volgens de Hoge Raad geldt geen rangorde tussen de negen gezichtspunten uit Deliveroo. De omstandigheid ‘ondernemerschap’ is dus niet minder belangrijk dan de andere omstandigheden. De Hoge Raad oordeelt dat bij ondernemerschap niet alleen moet worden gekeken naar ‘intern’ ondernemerschap, oftewel hoe zelfstandig iemand zich gedraagt binnen de arbeidsrelatie. Ook omstandigheden buiten de arbeidsrelatie (‘extern’ ondernemerschap) kunnen een rol spelen. Hierdoor is het mogelijk dat twee personen die hetzelfde werk verrichten voor dezelfde opdrachtgever, toch anders worden behandeld op basis van hun ondernemerschap. De ene persoon kan als werknemer worden aangemerkt, terwijl de andere persoon – door zijn ondernemerschap – als zelfstandige wordt aangemerkt.   

Impact op de beoordeling van arbeidsrelaties en wetgeving

De uitspraak van de Hoge Raad heeft invloed op hoe de Belastingdienst arbeidsrelaties nu beoordeelt. Wij kregen namelijk signalen dat de Belastingdienst in de praktijk nauwelijks rekening hield met extern ondernemerschap. Deze uitspraak laat echter duidelijk zien dat ondernemerschap een volwaardig criterium is. Naar verwachting zullen online tools om de arbeidsrelaties van zzp’ers te beoordelen, zoals de Webmodule van de Belastingdienst, hierop worden aangepast. 

Het Uber-arrest heeft ook grote gevolgen voor het wetsvoorstel ‘Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden’ (VBAR). Dit wetsvoorstel moet terug naar de tekentafel, omdat extern ondernemerschap hierin pas een rol speelt als de andere criteria geen duidelijkheid geven over de arbeidsrelatie. Dit staat haaks op het feit dat er geen rangorde bestaat tussen deze criteria.   

Hoe nu verder?

Het is nu aan de politiek of er een nieuw wetsvoorstel komt over de vraag wanneer iemand werkt als werknemer of als zelfstandige. Totdat er nieuwe wetgeving is, moet de arbeidsrelatie met een zzp’er worden beoordeeld op basis van de criteria uit het Deliveroo-arrest. Uiteraard is het daarnaast ook afwachten wat het gerechtshof zal oordelen in de Uber zaak op basis van deze uitspraak van de Hoge Raad. 

Meer weten? 

aaff is graag overal van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en zorgen voor inzicht. Werk je met zzp’ers en heb je twijfels over de kwalificatie van hun arbeidsrelatie? We kijken graag samen met jou naar de specifieke risico’s en kunnen je adviseren over eventuele aanpassingen. Voor andere vragen over werken met zelfstandigen, neem gerust contact op met onze juristen voor advies.

In onze whitepaper 'Zzp’ers en schijnzelfstandigheid: op weg naar handhaving in 2025' lees je alle ins en outs over schijnzelfstandigheid bij zzp'ers. Ook bevat dit whitepaper tien tips om schijnzelfstandigheid te voorkomen.